Brussel te voet

We gaan allemaal te voet. Dagelijks, om tal van redenen en in het bijzonder voor korte afstanden. Zowel kinderen als bejaarden, vrouwen en mannen, om boodschappen te doen, naar school of naar het werk te gaan, om de bus te halen of naar het station te gaan, om de auto op te halen of gewoon om een wandeling te maken. Wandelen is de meest praktische manier om zich te verplaatsen in Brussel. 

• Te voet voor een stad op mensenmaat
• Een doeltreffend, veilig en toegankelijk voetgangersnetwerk
• Promotie van het stappen en sensibilisering
• Veilig te voet
• Ontdekkingstochten
• Om verder te gaan

Te voet voor een stad op mensenmaat

Stappen staat centraal in het stadsproject ontwikkeld in het Gewestelijk Plan voor Duurzame Ontwikkeling (2018) en het Gewestelijk Mobiliteitsplan Good Move (2020). Wandelen vormt de hoeksteen van de buurtstad. Daar willen we met Brussel naar toe: de 15-minutenstad, een stad op mensenmaat, waar iedereen diensten en handelszaken kan vinden in zijn onmiddellijke nabijheid. Wandelen sluit aan bij alle aspecten van de City Vision uit het Good Move plan, en wel op de volgende manier:

Green: stappen is een milieuvriendelijke manier om je te verplaatsen, die geen schadelijke gassen uitstoot en geen geluidsoverlast veroorzaakt.  Bovendien krijg je zo weer voeling met de buitenwereld en word je je bewust van de natuur in je omgeving en van het klimaat. 

Social: stappen is de meest democratische manier om je te verplaatsen. Je hebt geen vergunning nodig om je te voet te verplaatsen, en je moet niet investeren in een voertuig. Als we de openbare ruimte bovendien toegankelijker en comfortabeler maken, zullen ook personen met een beperkte mobiliteit zich heel gemakkelijk te voet kunnen verplaatsen.

Pleasant: wanneer je stapt, ontpopt de stad zich tot een ruimte voor ontmoetingen en ontdekkingen. Je houdt even halt om een paar woorden te wisselen met een buur of een vriend die je toevallig tegenkomt. Op de hoek van een straat ontdek je een nieuwe winkel of een muurschildering die je voorheen nooit opviel. Het is niet toevallig dat de voor toeristen aantrekkelijkste steden nu net wandelvriendelijke steden zijn.

Healthy: stappen is de beste manier om een zittende levensstijl te compenseren en zorg te dragen voor je gezondheid en psychologisch evenwicht. Daarnaast bezorgt stappen geen stress, in tegenstelling tot wanneer je in de file staat.

Performant: voor korte afstanden is wandelen de meest doeltreffende manier om je te verplaatsen. Het is ook de meest betrouwbare verplaatsingsmethode. Wanneer je een verplaatsing te voet plant, weet je immers wanneer je vertrekt en aankomt, zonder je zorgen te hoeven maken over de bus die vertraging heeft of de file in het verkeer.

Efficient: stappen is de verplaatsingswijze die het minste ruimte in het verkeer en het minste parkeergelegenheid inneemt, met tal van rechtstreekse en onrechtstreekse voordelen. Investeringen in wandelen zorgen voor de beste verhouding tussen kosten en doeltreffendheid en brengen een positieve stimulering teweeg op handelsniveau.

Safe: stappen is op zich een veilige manier om je te verplaatsen. Als voetgangers nog al te vaak slachtoffer zijn van een verkeersongeval, dan komt dat door onaangepast gedrag of overdreven snelheid bij de andere weggebruikers, of door onaangepaste infrastructuur. 

Een doeltreffend, veilig en toegankelijk voetgangersnetwerk

Stappen is de primaire manier om je te verplaatsen, maar werd lange tijd verwaarloosd en verbannen naar de vergeetputten van het naoorlogse mobiliteitsbeleid, tot begin 2000. Aansluitend op het gewestelijk mobiliteitsplan Iris II wil het Good Move-plan het wandelen opwaarderen, en plant het daartoe een arsenaal aan maatregelen. Onder de belangrijkste maatregelen vinden we:

• De ontwikkeling van een coherent netwerk voetgangersroutes. Voor de eerste keer beschikt het Brussels Hoofdstedelijk Gewest met zijn nieuw mobiliteitsplan over een kaart van het voetgangersnetwerk in vier categorieën: de voetgangersboulevards (belangrijke assen, ruim en aangenaam om te wandelen of er even halt te houden), de PLUS-wegen (straten en pleinen die het meest door voetgangers gebruikt worden, met een verhoogde kwaliteitsstandaard), de COMFORT-wegen (verbindingswegen tussen wegen voetganger PLUS) en de WIJK-wegen. 
• Het creëren van autoluwe wijken, bevrijd van doorgaand verkeer, die de voorkeur geven aan de kwaliteit en de toegankelijkheid van openbare ruimten, ten voordele van de levenskwaliteit. Dit alles is gunstig voor verplaatsingen te voet.
• Het ontwerp en de inrichting van veilige, toegankelijke en comfortabele openbare ruimten. Om de veiligheid van de voetgangers te verhogen zetten het Gewest en de gemeenten zich in voor het wegwerken van ongevalgevoelige zones (OGZ), plaatsen ze vertragende voorzieningen en richten ze veilige voetgangerszones in. Om het wandelen te bevorderen en het comfort en de toegankelijkheid voor iedereen, met inbegrip van personen met een beperkte mobiliteit, te vergroten, wil men de beschikbare ruimte voor voetgangers optimaliseren, gelijkgrondse oversteekplaatsen inrichten met podotactiele tegels en een effen niet-glijdende wegbedekking aanbrengen.
• Tot slot verzekert het Gewest ook bijzondere aandacht te besteden aan het onderhoud van de voetgangersinfrastructuur. Vanuit dat standpunt heeft Brussel Mobiliteit in 2020 een onderhoudsplan opgestart voor trottoirs langsheen de gewestwegen, dat naast specifieke herstellingen ook de herinrichting van hele stroken omvat. In het kader van die werken worden de trottoirs automatisch aangepast aan de universele toegankelijkheidsnormen overeenkomstig het Cahier van de voetgangerstoegankelijkheid en het Toegankelijkheidsplan voor de weg en de openbare ruimte(PAVE).

Om die acties te begeleiden keurt het Gewestelijk Mobiliteitsplan Good Move de systematische voorrang voor voetgangers goed in zijn verordenende luik: "Het mobiliteitsbeleid leeft in alle opzichten het STOP-principe na (stappen-trappen-openbaar vervoer-personenwagens). Het streeft ernaar voor iedereen bevredigende verplaatsingsomstandigheden te bieden afhankelijk van het gekozen verplaatsingsmiddel, en dit volgens een prioriteitsvolgorde stappen-fiets-openbaar vervoer-auto." (algemeen voorschrift nr. 5, p. 255 van het GMB).

Promotie van het stappen en sensibilisering

Promotiecampagnes voor het stappen

In mei 2021 startte Brussel Mobiliteit voor de eerste keer met een promotiecampagne voor het stappen gericht op het grote publiek: De Voeten
In navolging van de marketingcampagnes van grote Amerikaanse merken, stelde de nieuwe campagne  De Voeten voor als een unieke technologie, het resultaat van  een lang ontwikkelingsproces, geïnspireerd door het verleden maar bedacht voor de toekomst. De Voeten zijn gratis, een lokaal product, 100% natuurlijk en 24/24 beschikbaar. Ze zijn overal herlaadbaar en verbruiken slechts 67kcal/km.

Door gebruik te maken van een typisch en overdreven marketingjargon wilde Brussel Mobiliteit de aandacht vestigen op het stappen, wat eigenlijk de meest eenvoudige manier is om ons voort te bewegen. Sinds een paar jaar verschijnen er in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest nieuwe mobiliteitsoplossingen voor korte trajecten, zoals steps, elektrische scooters en deelfietsen. Nochtans blijft het stappen in vele opzichten de meest doeltreffende, betrouwbare en duurzame oplossing voor korte afstanden.

In januari 2022 lanceerden we een campagne die de hinder van op de stoep achtergelaten deelsteps en deelfietsen in de aandacht brengt.

Veel gebruikers van micromobiliteitsvoertuigen laten deze na gebruik achteloos achter in de openbare ruimte en veroorzaken op die manier hinder voor voetgangers en voor personen met een beperkte mobiliteit. 

Met deze campagne vraagt Brussel Mobiliteit om de weg vrij te houden voor voetgangers.

Vandaag gebeurt 37% van de verplaatsingen in Brussel te voet. Het Good Move-plan en het GPDO willen dat tegen 2030 verhogen tot meer dan 50%.  Om die doelstelling te behalen, is het essentieel het voetgangersnetwerk en het comfort en de toegankelijkheid van de voetgangersdoorgangen te verbeteren. Daarvoor wil Brussel Mobiliteit zich inzetten (zie hierboven). Maar we moeten het stappen ook in de ogen van de Brusselaars opwaarderen. Dat is de bedoeling van de eerste campagne voor het stappen en van de voetgangerscampagnes die vanaf nu jaarlijks zullen worden gehouden.

Stappen in de school- en bedrijfsvervoerplannen

We mogen bovendien niet vergeten dat Brussel Mobiliteit sinds vele jaren het stappen steunt in het kader van andere campagnes ter promotie van alternatieve verplaatsingswijzen. Het stappen wordt immers systematisch benadrukt in de Bedrijfsvervoerplannen en de Schoolvervoerplannen. Wie is nog nooit een voetgangersrij tegengekomen, gegidst door een of andere ouder?

Sensibilisering in verband met verkeersveiligheid

Tot slot sensibiliseert Brussel Mobiliteit de automobilisten voor het respect voor voetgangers en fietsers. Een greep uit de thema's uit het verleden: het respecteren van verkeerslichten, verkeersregels op kruispunten, parkeren op zebrapaden, de gevaren van overdreven snelheid, agressiviteit en hoffelijkheid tussen weggebruikers,... Bij elk van die campagnes gaat het erom te herinneren aan enkele regels uit de Wegcode.

Veilig te voet

Waar mag je stappen?  (artikel 42 van de Wegcode)

• Op het trottoir en de zones voorbehouden aan voetgangers (D9 en D10).
• Als er geen begaanbaar trottoir of berm voorhanden is, mogen voetgangers andere delen van de openbare weg gebruiken, maar op het fietspad moeten ze wel voorrang geven aan fietsers.
  • Als een voetganger zich genoodzaakt ziet op de openbare weg te lopen, moet hij aan de linkerkant van de weg lopen.
  • Voetgangers moeten zich ook verplaatsen op het deel van de openbare weg voorbehouden aan het verkeer van voetgangers (D9 en D10).
• In woonerven (artikel 22bis van de Wegcode)  mogen voetgangers de hele breedte van de weg gebruiken. De maximumsnelheid is er beperkt tot 20 km/uur.
• In een voetgangerzone (artikel 2.35 van de Wegcode) , die voorbehouden is aan verplaatsingen te voet.

Vóór je oversteekt

• Alvorens over te steken moet je eerst goed om je heen kijken naar het verkeer.  Probeer altijd de blik van de aanrijdende bestuurder te vangen. Zo kan je nagaan of die laatste je wel degelijk heeft gezien en van plan is je veilig te laten oversteken.
• Vermijd zo veel mogelijk over te steken tussen twee geparkeerde voertuigen. In de stad is dat echter niet altijd mogelijk. Loop in dat geval tussen de twee auto's en houd halt. Controleer eerst of eventueel aanrijdende wagens je hebben gezien en steek vervolgens over. Bestuurders mogen niet parkeren op minder dan 5 meter voor een voetgangersoversteekplaats. Dat is verboden en brengt voetgangers in gevaar.
• De voetgangersoversteekplaats blijft de beste plaats om over te steken. Bestuurders verwachten immers dat er op die plaats iemand kan oversteken. Als er zich op minder dan 20 meter een voetgangersoversteekplaats bevindt, moet je deze gebruiken.  
• Je moet wachten aan het rode licht voor voetgangers.
• De tram heeft altijd voorrang, zelfs aan een voetgangersoversteekplaats, ook al heb je groen licht. De remafstand van een tram is zeer lang en om elk risico op een ongeval te vermijden, kan je dus maar beter voorrang verlenen.